یک مترجم

کشور ما، ایران در جایی از جهان قرار گرفته که «خاورمیانه ـ Middle East»خوانده می‌شود. این واژه نخستین بار از سوی آلفرد تایر ماهان (Alfred Thayer Mahan)، افسر نیروی دریایی امریکا، متخصص توان دریایی و امور جهانی در سپتامبر ۱۹۰۲ معرفی شد زمانی‌که او در نوشتاری با عنوان «خلیج فارس و روابط بین‌الملل» برای ماه‌نامه National Review چاپ لندن از این واژه استفاده کرد و از بریتانیا خواست تا نیروی دریایی خود را در خلیج فارس تقویت کند. بعدها بر پایه این نام‌گذاری خاور دور ـ Far East و خاور نزدیکـ Near East نیز به‌وجود آمد.

به گفته رودریک دیویسن بر پایه نقشه‌ای که می‌بینید، آن‌چه از خاورمیانه مدنظر ماهان بود، جایی میان سوئز تا سنگاپور بود که یک مسیر دریایی در نزدیکی برخی کشورها بود.[۱] گرچه کاوه فرخ، متخصص در تاریخ ایران و استاد دانشگاه بریتیش کلمبیا، بر این باور است که این واژه تنها به منطقه خلیج فارس و خط ساحلی جنوب ایران اشاره داشت. به گفته او ماهان در تلاش بود راهی بیابد تا ارجاع تاریخی به خلیج فارس را از میان بردارد زیرا این موضوع حساسیت ژئوپولتیک دفتر پادشاهی بریتانیا[۲] را برمی‌انگیخت و آنان را می‌آزرد. به عبارت دیگر دفتر پادشاهی بریتانیا بیش از صد سال به دنبال راهی بود تا Persia را از خلیج فارس ـ Persian Gulf بزداید.

اما دلیل شهرت این عبارت استفاده والنتاین ایگناتیوس شیرول[۳] خبرنگار ویژه روزنامه تایمز در تهران یک ماه پس از نخستین استفاده آن توسط ماهان بود. شیرول با کاربرد این واژه، گستره آن را به عراق، سواحل شرقی عربستان، افغانستان و حتی تبت (تا مرزهای هند) افزایش داد. به گفته دکتر فرخ، خاورمیانه یک مفهوم استعماری برای توصیف منافع ژئوپولتیک بریتانیا (و البته غرب اروپا و امریکا) بود و هست.‌[۴]